Mayor of Cardiff, founder of Cardiff Cymrodorion, business man, temperance campaigner, education enthusiast, journalist; Edward Thomas was many things, and according to François Jaffrennou (also known by his bardic name Taldir) he was also the Bretons’ first friend1.
Christopher Williams, Edward Thomas Esq., Mayor of Cardiff (2902-1903). Credit Cardiff Council
Professor Heather WILLIAMS, research fellow (CAWCS)
Summary : This article gives an overview of the Breton correspondents in Cochfarf’s papers in Cardiff Central Library.
Maer Caerdydd, un o sylfaenwyr Cymrodorion Caerdydd, gŵr busnes, dirwestwr, ymgyrchydd dros addysg, newyddiadurwr, roedd Cochfarf yn llawer iawn o bethau, ac yn ôl Taldir yr oedd hefyd yn gyfaill cyntaf i’r Llydawiaid.1
Professor Heather WILLIAMS, research fellow (CAWCS)
Summary: This article traces the impressions of Brittany in letters and articles by Edward Thomas (Cochfarf; 1853-1912), the Cardiff businessman and Gorsedd member, who visited at least nine times in the heyday of Pan-Celticism. In his writing he congratulates himself on being responsible for the growing enthusiasm for all things Breton in Wales. His descriptions are witness to the increasing official recognition for public displays of Celtic identity in France, while his anti-French comments remind us that he was a British Victorian.
Yn seremoni uno dau hanner y cledd yn Eisteddfod Caerdydd 1899, cludwyd hanner Llydaw gan Taldir a hanner Cymru gan Cochfarf, a bron nad yw’r Llydäwr, François Jaffrennou (Taldir) yn enwocach yng Nghymru heddiw na’r Cymro, diolch i’r lluniau trawiadol ohono mewn gwisg Lydewig a’i erthyglau Cymraeg yn Cymru’r Plant a Cymru. Cymeriad a anghofiwyd braidd yw Edward Thomas (Cochfarf; 1853-1912), a ddisgrifiwyd fel ‘cyntaf cyfaill i’r Llydawiaid’ gan Taldir.1 Roedd yn un o drefnwyr Eisteddfod Caerdydd, yn un o sylfaenwyr Cymrodorion Caerdydd yn 1885, a hefyd yn ddyn busnes. Fel dirwestwr, gwerthai goffi yn ei westai a’i ‘dafarndai’, ac fe’i hetholwyd yn Faer Caerdydd yn 1902. Bu’n llythyru gyda nifer o Lydäwyr yn ystod oes aur Pan-Geltigiaeth, a chyhoeddodd hefyd ysgrifau am ei brofiadau yn Llydaw, gan gynnwys yr achlysur pan fu’n llygad-dyst i achos llys Alfred Dreyfus yn Roazhon (Rennes).